ความหมาย ดอกไม้ ธูป เทียน บูชาพระ

การบูชาในทางพระพุทธศาสนา แบ่งเป็น 2 ประการ คือ อามิสบูชา และปฏิบัติบูชา

ในที่นี่ จะกล่าวถึงอามิสบูชา ที่ชาวพุทธบูชากัน แต่หลายคนอาจจะไม่ทราบความหมายว่าสิ่งที่ตนเองถือมาบูชานั้น มึความหมาายอย่างไร และบูชาแล้วได้อะไร

ดอกไม้ ธูป เทียน ถือว่าเป็นอามิสบูชา เนื่องจากเป็นวัตถุสิ่งของ หากเป็นคนทั่วไป ก็ถือว่าเป็นสิ่งของที่ทำให้เกิดความพึงพอใจ

ธูป เทียน ดอกไม้ ที่ใช้เป็นเครื่องบูชา มี ๓ อย่าง ตรงกับพระรัตนตรัย ซึ่งก็มี ๓ อย่าง และมีการจำแนกให้เหมาะสมกับพระรัตนตรัยดังนี้

๑. ธูป ใช้บูชา พระพุทธเจ้า
๒. เทียน ใช้บูชา พระธรรม
๓. ดอกไม้ ใช้บูชา พระสงฆ์

ธูป ใช้บูชาพระพุทธเจ้านั้น ตรงกันเลย ธูปนั้นจะเห็นว่ามี ๓ ดอก และ ๓ ดอกนั้น ก็ตรงกับพระคุณ ๓ ของพระพุทธเจ้า เรียกว่า พุทธคุณ ๓ คือ

๑. พระปัญญาคุณ พระคุณ คือ พระปัญญา ที่ทำให้ตรัสรู้

๒. พระวิสุทธิคุณ พระคุณ คือ ความบริสุทธิ์ เมื่อตรัสรู้แล้ว พระองค์ก็ทรงบริสุทธิ์จากกิเลส เพราะปัญญาที่ตรัสรู้ ทำให้บริสุทธิ์สะอาดหมดจดจากกิเลส และหลุดพ้นจากความทุกข์ วิสุทธิคุณนี้ อันเดียวกับวิมุตติคุณ จะเรียกวิสุทธิคุณก็ได้ วิมุตติคุณก็ได้ คือ หลุดพ้นจากกิเลสและปวงทุกข์ เป็นพระคุณที่สอง

๓. พระมหากรุณาคุณ พระคุณ คือ มหากรุณา พระพุทธเจ้าทรงมีพระทัยมุ่งหมายใฝ่จะช่วยเหลือปวงสัตว์ให้พ้นจากทุกข์ ข้อนี้เป็นพระคุณอันยิ่งใหญ่ที่ทำให้พระองค์ทรงออกประกาศพระศาสนา

เทียน เป็นเครื่องหมายของการบูชาพระธรรม จะเห็นว่า การบูชาด้วยเทียนนี้ ใช้เทียน ๒ เล่ม

ทำไมใช้เทียน ๒ เล่ม พระพุทธศาสนานั้นแยกเป็น ๒ ส่วน คือ ธรรม กับ วินัย

ธรรม กับ วินัย รวมกันทำให้เป็นพระพุทธศาสนาอยู่ได้ ถ้ามีแต่ธรรม ไม่มีวินัย ธรรมก็ดำรงอยู่ไม่นาน มีแต่วินัย ไม่มีธรรม วินัยก็ไม่รู้จะสื่อไปถึงอะไร

วินัยเป็นเครื่องสื่อถึงธรรม ขยายความหน่อยว่า วินัยมาช่วยสื่อให้ถึงธรรม โดยเป็นเครื่องฝึกคน เพื่อจะนำคนให้ถึงธรรม เป็นเครื่องมือของธรรมในการจัดสรร และจัดการสังคมของมนุษย์ และธรรมจะปรากฏเป็นประโยชน์แก่หมู่มนุษย์ ถึงขั้นที่มนุษย์จัดการให้เป็นไปได้ ก็ด้วยอาศัยวินัย ที่เป็นสมมติ เป็นรูปแบบ

ธรรมเป็นของจริงในธรรมชาติ เป็นเนื้อหาสาระที่ต้องการ วินัยเป็นรูปแบบ เป็นการจัดตั้งวางระบบแบบแผนในสังคม ในหมู่ชน เพื่อให้มนุษย์เข้าถึงธรรม เป็นไปตามธรรมในทางที่จะได้ประโยชน์จากธรรม ทำให้ความจริงที่มีอยู่ในธรรมชาติ ปรากฏผลออกมาแก่หมู่มนุษย์

รวมแล้วก็เป็นองค์ประกอบสำคัญของพระพุทธศาสนา ๒ อย่าง คือ ธรรม กับ วินัย ด้วยเหตุนี้ เราจึงใช้เทียน ๒ เล่ม เป็นสัญลักษณ์ของ พระธรรม กับ พระวินัย

ทีนี้ เทียนนั้นจุดแล้วให้ความสว่าง ก็เหมือนกับธรรม รวมทั้งวินัย ที่เป็นเหมือนดวงประทีปส่องสว่าง ทำให้คนมองเห็น คือทำให้เกิดปัญญา มีความรู้เข้าใจ แล้วรู้จักดำเนินชีวิตได้ถูกต้อง พัฒนาคุณความดีอะไรต่างๆ ตลอดจนลุถึง

ดอกไม้ ใช้บูชาพระสงฆ์ ทำไมใช้ดอกไม้บูชาพระสงฆ์ จะเห็นว่าดอกไม้ที่เรานำมาบูชานี่ มีสีสัน เป็นประเภทและชนิดต่างๆ เรียกว่านานาพันธุ์ คือ พันธุ์ต่างๆก็ได้ หรือนานาพรรณ หลากสีหลายประเภทก็ได้ ดอกไม้นี้สารพัด เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง รูปร่างแปลกๆผิดแผกกันไป

ดอกไม้นั้น เวลานำมาบูชา จะเห็นว่ามิใช่เขาเอามาแล้ว ก็บูชาได้เลย แต่โดยมากเขาจะจัดก่อน ให้เป็นสัดส่วนงามตาน่าดู โดยทำเป็นพวงมาลามาลัยบ้าง จัดเป็นพุ่มพานบ้าง จัดใส่แจกันบ้าง ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย ดอกไม้มากมายหลายเภทหลากพรรณ ที่จัดสรรอย่างดี มีสัดส่วนสีสันงามตานี้ มีความหมายโยงไปหาพระสงฆ์

พระสงฆ์นี้เป็นหมู่ เป็นชุมชน อันประกอบด้วยภิกษุทั้งหลาย ที่มาจากชาติตระกูลต่างๆ มีภูมิหลัง มีการศึกษาอบรมต่างๆกัน มีชีวิตจิตใจ มีความรู้สึกอะไรๆ ต่างกันไปทั้งนั้น แต่ละบุคคลไม่เหมือนกันเลย

แต่พอเข้าสู่สังฆะ มารวมกันเป็นสงฆ์นี้ มีวินัยอันหนึ่งอันเดียวกัน ปฏิบัติเพื่อธรรม ตามแนวทางของธรรมอันเดียวกัน โดยเฉพาะมีวินัยเป็นเครื่องจัดตั้งวางระบบ ก็มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย งดงาม เหมือนดังดอกไม้ต่างสีต่างพันธุ์ ดอกเล็กดอกใหญ่มากมายนั้น ที่ช่างดอกไม้ได้จัดสรรให้เป็นระเบียบเรียบร้อยสวยงาม

ดังนั้น ดอกไม้ จึงหมายถึง สิ่งที่นำมาใช้บูชาพระสงฆ์ เพื่อให้น้อมระลึกถึงสัจธรรม ความแตกต่าง และต้องนำมาร้อยเรียงด้วยธรรมวินัย ให้กลายเป็นพระที่สมบูรณ์และ และมุ่งสู่ความเป็นอริยสงฆ์ในอนาคต

หลายคน โบร่ำโบราณ เชื่อว่า การเลือกดอกไม้มาบูชา ก็มีผลต่อการบูชาเช่นกัน ซึ่งหากพิจารณาให้ดี ก็จะพบกว่า การบูชาด้วยอามิสดอกไม้ ต่อสิ่งที่ควรเคารพนั้น ไม่ใช่สักแต่ว่าทำ แต่ควรจะมีความมุ่งมั่นตั้งใจ เพื่อให้เกิดความประณีตให้สมเกียรติสมราคาของสิ่งที่จะบูชา

แต่ในความเป็นจริงแล้ว ศรัทธา ความมุ่งมั่น คือหลักยึดที่แท้จริง สิ่งที่บูชาประณีตที่สุด อาจจะไม่ดีที่สุด หากสักแต่ว่าทำ แต่ไม่ได้เกิดศรัทธาที่แท้จริง

ปัจจุบัน การบูชา ด้วยดอกไม้ ธูป เทียน มีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ใข้ของเลียนแบบ เช่น ธูปปลอม ดอกไม้ปลอม และเทียนไฟฟ้า เพื่อประดับบูชา เพื่อหลีกเลี่ยง การเกิดอัคคีภัย และอันตรายจากควันธูป ซึ่งก็ไม่เป็นเรื่องแปลกหรือเสียหายอันใด อย่างน้อยที่สุด ก็ยังดีกว่า ไม่มีอะไรสักอย่าง และไม่ให้ความสำคัญเลย

ปฏิบัติบูชา คือสิ่งสำคัญที่สุด คิดดี พูดดี ทำดี

Share: